Πύργος Αγίου Πέτρου

Ο Πύργος του Αγίου Πέτρου, κατά την επικρατέστερη θεωρία, στέκεται από την Ελληνιστική Περίοδο (4ος – 3ος αιώνας π.Χ.) στην περιοχή του Γαυρίου σε μια ιδιαίτερα προνομική θέση. Είναι κυλινδρικός με ύψος 20 μέτρα, διάμετρο βάσης περίπου 9,4 μέτρα, κατασκευασμένος εξ ολοκλήρου από ντόπιο σχιστόλιθο. Στο εσωτερικό του σώζεται ελικοειδής κλίμακα που οδηγούσε σε πέντε τουλάχιστον ορόφους. Το σωζόμενο ύψος του και η περίπλοκη δομή του τον καθιστούν μοναδικό μνημείο στο είδος του και αποτελεί έναν από τους καλύτερα σωζόμενους των Κυκλάδων.

Η δεσπόζουσα θέση του με θέα μέχρι την θάλασσα, έχει δώσει πολλές θεωρίες σχετικά με την χρήση και το ρόλο του. Διαφορετικές απόψεις υπάρχουν ανάμεσα σε αρχαιολόγου και ιστορικούς και για την περίοδο που κατασκευάστηκε. Σύμφωνα με κάποιους, χτίστηκε την εποχή των Πελασγών, πρίν την κάθοδο των Ελληνικών φυλών και λειτουργούσε ως οχυρό των κατοίκων που βρίσκονταν μακριά από την Παλαιόπολη. Κάποιοι άλλοι, συνεκτιμώντας την ύπαρξη πύργου απέναντι του στη θέση Ρέθι, πιστεύουν ότι χρησίμευε για την ανταλλαγή σημάτων με φωτιά (φρυκτωρία). Προφανώς ο ρόλος του μνημείου ήταν για να ελέγχει στεριά και θάλασσα.

Ο Πύργος του Αγίου Πέτρου και τα χαρακτηριστικά του

Ο Πύργος του Αγίου Πέτρου διαθέτει βάση με εντυπωσιακό όγκο. Οι τοίχοι του είναι κατασκευασμένοι σε αυτή με τεράστιους ογκόλιθους μήκους μεγαλύτερου των τριών μετρων και πάχους ενός χωρίς συνδετικό υλικό. Οι λίθοι είναι κατεργασμένοι και η επιφάνεια των τοιχών ομαλή. Προφανώς για λόγους ασφαλείας η πόρτα της εισόδου είναι στενή με ύψος 1,3 μέτρα, προσανατολισμένη προς την πλαγιά του βουνού. Περισσότερα ανοίγματα εμφανίζονται γύρω από τον πύργο σε υψήλότερα σημεία λειτουργώντας ως πολεμίστρες και θέσεις άμυνας για τοξότες.

Για να εισέλθει κάποιο στην κυκλική αίθουσα έπρεπε να σκύψει. Με τον τρόπο αυτό ο εχθρός δεν μπορούσε να αντιληφθεί το στενό τετράγωνο άνοιγμα πάνω από τη είσοδο που χρησίμευε για την πρόσβαση στο δεύτερο όροφο και μπορούσε να πέσει εύκολα σε παγίδα. Ελικοειδής σκάλα έδινε πρόσβαση προς τα άλλα πατώματα μέχρι την οροφή του πύργου από την οποία σώζονται σήμερα 25 εντοιχισμένα σκαλιά από μαρμαρυγιακό σχιστόλιθο. Στο εξωτερικό τοίχωμα εμφανίζονται στοιχεία υποδομών για επιπλέον για επιπλέον αμυντικά έργα.

Σε πηγή του χωριού του Αγίου Πέτρου υπάρχει μια αρχαία δεξαμενή. Εκεί έχουν βρεθεί τμήματα συστήματος ύδρευσης που τροφοδοτούσαν τον Πύργο με νερό.